در جدیدترین جلسه‌ای که به منظور بررسی کاستی‌های زنجیره تولید و توزیع سوخت در ایران برگزار شد، نمایندگان دولت، متخصصان و فعالان این حوزه گرد هم آمدند تا راهکارهایی برای بهبود این روند ارائه کنند. این جلسه شامل بحث‌هایی درباره چالش‌ها و فاکتورهایی بود که می‌تواند اثرات مثبت و منفی بر فرآیند توزیع سوخت در کشور داشته باشد.

ایران به عنوان یکی از تولیدکنندگان بزرگ نفت و گاز در جهان با چالش‌هایی در زنجیره تأمین سوخت روبروست. این چالش‌ها عمدتاً ناشی از تحریم‌ها، ناکارآمدی سیستم توزیع و اِعمال قاچاق سوخت در برخی نقاط کشور است. به گفته اکبر پولادی، نماینده لنجان در مجلس شورای اسلامی، قاچاق سوخت به یک معضل جدی برای اقتصاد کشور تبدیل شده است و نیاز به پایش و کنترل بیش‌تر دارد.

به همین دلیل یکی از مهم‌ترین نکات مطرح شده در جلسه، میزان قاچاق سوخت و تأثیر آن بر کمبودها بود. در این راستا، نماینده‌ای از وزارت نفت آماری را ارائه داد که نشان می‌دهد میزان قاچاق سوخت به قدری افزایش یافته که حاکی از نیاز مبرم به اقدامات فوریتی است. پالایشگاه‌ها و تأسیسات نفتی باید به صورت مستمر تحت نظارت قرار گیرند تا از نفوذ قاچاقچیان جلوگیری شود.

در این جلسه، یکی از مباحث اصلی مکانیزم‌های نظارت و کنترل بود. تخصصی شدن فرآیندها با هدف کاهش خطا و سوءاستفاده از امکانات موجود، مورد تأکید قرار گرفت. همچنین، برنامه‌ریزی دقیق برای تخصیص منابع و هدفمند کردن توزیع سوخت به منظور کاهش وطیفه خطا و تقلب، از دیگر موارد مطرح شده بود.

نقش صادرات بی‌موقع
نکته دیگری که در این جلسه به آن پرداخته شد، تأثیر صادرات بی‌موقع گازوئیل بر کاهش سوخت نیروگاهی بود. کارشناسان معتقدند که اگرچه صادرات می‌تواند منبع درآمد خوبی باشد، اما در شرایط کنونی، نباید فدای نیازهای داخلی شود. به همین دلیل، نیاز به ایجاد توازن در سیاست‌های صادراتی و داخلی احساس می‌شود.

نیاز به فناوری‌های نوین
با توجه به توسعه روزافزون فناوری‌های نوین در حوزه انرژی، کارشناسان در این جلسه به استفاده از فناوری‌های پیشرفته مثل اینترنت اشیاء (IoT) و داده‌کاوی برای پایش و مدیریت بهتر زنجیره تأمین تأکید کردند. این فناوری‌ها می‌توانند به بهبود شفافیت فرآیندها کمک کرده و اطلاعات به‌روزی را در اختیار متولیان قرار دهند.

گام های وزارت نفت برای ناترازی انرژی و تامین سوخت
این در حالیست که وزارت نفت دولت چهاردهم از زمان شروع به کار با چالش‌های ریز و درشت زیادی روبرو بوده است. ناترازی انرژی و تأمین سوخت یکی از این چالش‌هاست که وزارت نفت در مدت کوتاه با انجام اقدام‌های راهبردی از جمله افزایش تولید، گام‌های بلندی در این زمینه برداشته است. از ابتدای امسال، سطح ذخایر نفت‌گاز در وضعیت مطلوبی نبوده و حدود ۲۹۰ میلیون لیتر بوده که نسبت به ابتدای سال ۱۴۰۲ حدود ۸۲۵ میلیون لیتر پایین‌تر و با سطح پایدار (حدود ۳ میلیارد لیتر) فاصله زیادی دارد.

با وجود سطح پایین ذخایر نفت‌گاز، این سوخت در بورس عرضه شد. در ۵ ماه نخست امسال (۱۴۰۳)، بر خلاف رویه متعارف در سال‌های قبل، بخش عمده‌ای از تعمیرات پالایشگاه‌های گازی و نفتی کشور که می‌بایست طبق برنامه انجام می‌شد، انجام نشد. ظرفیت روزانه تولید نفت خام کشور که در ۳۱ مرداد امسال برابر با ۳ میلیون و ۵۶۰ هزار بشکه بوده، در ابتدای آذر به ۳ میلیون و ۶۲۰ هزار بشکه در روز رسیده که بیانگر افزایش روزانه ۶۰ هزار بشکه‌ای است.

به هر حال، این جلسه به نوعی زبان گویای چالش‌های کنونی زنجیره تولید و توزیع سوخت در ایران بود. اگرچه تمامی این مشکلات عمدتاً ناشی از تحریم‌ها و سوءمدیریت‌ها است، اما با مدیریتی کارآمد و با به‌کارگیری فناوری‌های نوین، می‌توان به بهبود وضعیت دست یافت. این مسئله نیازمند همکاری تمامی بخش‌ها اعم از دولتی و خصوصی است تا گام مؤثری در راستای رفع این مشکلات برداشته شود.