معاون وزیر نفت دلایل ناترازی انرژی را تبیین و با تأکید بر پیوستن مردم به پویش «۲ درجه کمتر» اعلام کرد: با تلاش‌های انجام شده تاکنون قطعی گاز نداشته‌ایم و امیدواریم بتوانیم این روند را ادامه دهیم.

سعید توکلی در گفت‌وگو با رادیو ایران، به پرسش‌هایی در زمینه دلایل ناترازی انرژی و اینکه چرا از نظر مردم، دولت اقدام مؤثری انجام نمی‌دهد، پاسخ داد.

با توجه به پیام‌های دریافتی از مردم که نگران وضعیت گاز هستند، بفرمایید دلیل ناترازی چیست که امروز نیمی از کشور را به تعطیلی کشانده است، چیست؟

اولاً که تعطیلی کشور به دلیل کمبود گاز نبوده؛ در واقع، تعطیلی برخی شهرها به دلیل ناترازی نیست، بلکه عوامل دیگری مانند آلودگی هوا یا شرایط جوی در هر استان تأثیرگذار است. برای مثال، در استان تهران، آلودگی هوا سبب کاهش فعالیت‌ها می‌شود. درخصوص ناترازی، در همه جای دنیا در فصل زمستان، آرایش مصرف گاز طبیعی متفاوت می‌شود، یعنی در این فصل، مصرف به طور قابل توجهی افزایش می‌یابد به‌عنوان مثال، روز گذشته ۸۵۸ میلیون مترمکعب گاز در شبکه سراسری کشور تزریق شده است. اما با سرد شدن هوا، مصرف خانگی و تجاری به حداکثر خود می‌رسد؛ این رقم روز گذشته نزدیک به ۶۷۱ میلیون مترمکعب بود که این افزایش مصرف، ناشی از کاهش دما و نیاز به گرمایش است. پس یکی از بهترین راهکارهای عملیاتی در مدیریت ناترازی انرژی، همین تغییر آرایش مصرف است.

اگر هوا سرد و این سرما در کشور پایدار شود، طبیعتاً مقدار افزایش مصرف در بخش خانگی، تجاری به حداکثر خود می‌رسد که دیروز برابر ۶۷۱.۴ میلیون مترمکعب بوده است. دلیل اصلی این افزایش هم، افزایش سرما و برودت هواست. بقیه گاز هم بخشی از آن به نیروگاه‌ها تخصیص داده می‌شود که باز هم مقدار عددی که به نیروگاه‌ها دادیم، در این درجه حرارت، بی‌نظیر بوده است. دیروز نزدیک به ۱۱۰ میلیون مترمکعب گاز تحویل نیروگاه‌ها شده و بقیه به واحدهای صنعتی و صنایع عمده تخصیص یافته است که این، خود بحث ناترازی را پیش می‌کشد.

آیا اکنون رقم درست مقدار ناترازی مشخص است؟

ابتدا بهتر است معنای درست ناترازی را دریابیم؛ ناترازی به معنای نبود تعادل بین تولید و تقاضاست. ما کل تقاضاها را بررسی کرده و با تولید موجود مقایسه می‌کنیم. هم‌اکنون، ناترازی ما مشخص است و باید با مدیریت مصرف و سوخت معادل در نیروگاه‌ها این مشکل را حل کنیم. اگر مردم بتوانند دمای خانه‌های خود را ۲ درجه سانتیگراد کاهش دهند، این امر می‌تواند کمک شایانی به کاهش مصرف سوخت مایع در نیروگاه‌ها کند.

بخشی از این ناترازی با اعمال محدودیت‌ها مدیریت می‌شود و بخشی از آن، با سوخت معادل؛ مثلاً در صنعت برق یا در نیروگاه‌ها با سوخت معادل این مسئله حل می‌شود؛ به همین دلیل هم اگر دوستان و شنوندگان به پویش «۲ درجه کمتر» بپیوندند،  مقدار مصرف سوخت مایع نیروگاه‌ها پایین می‌آید و منجر به افزایش آلودگی نمی‌شود. در فصل زمستان، وارونگی هوا سبب افزایش آلودگی می‌شود. حدود ۷۹ درصد از گاز تولیدی ما در بخش خانگی و تجاری مصرف می‌شود. بنابراین، اگر مردم در مصرف انرژی صرفه‌جویی کنند، می‌توانیم از بروز بحران‌های بیشتر جلوگیری کنیم.

چند درصد از مقدار مصرف گاز، در بخش خانگی است؟

امروز ۶۷۱.۵ میلیون مترمکعب گاز در بخش خانگی، تجاری مصرف شده است. یعنی نزدیک به ۷۹ درصد در این بخش. کل سال میزان مصرف خانگی، تجاری بین ۲۴ تا ۲۵ درصد است، در طول سال، ۳۴ درصد به سوخت نیروگاهی، ۳۴ درصد به صنعت، ۲۵ درصد به بخش خانگی، ۳ درصد به حمل و نقل و ۴ درصد به سایر مسائل مانند عمومی و کشاورزی اختصاص می‌یابد. به همین دلیل هنگامی که هوا سرد می‌شود، معدل ۲۴، ۲۵ درصد مصرف خانگی- تجاری به ۷۰ یا ۸۰ درصد هم می‌رسد. یعنی اگر درجه حرارت کاهش پیدا کند، افزایش مصرف خانگی- تجاری ما، به اوج خود و گاهی به ۸۲ درصد هم می‌رسد که عدد بسیار قابل توجهی است.

وقتی شما در بخش تجاری صرفه‌جویی کنید، می‌توانید با رعایت چند نکته ساده، به کاهش مصرف انرژی کمک کنید. یکی از این روش‌ها تنظیم دمای خانه است؛ بهتر است دما بین ۱۸ تا ۲۱ درجه سانتیگراد باشد. این دما در تمام نقاط دنیا به عنوان دمای مناسب شناخته می‌شود. همچنین، پوشیدن لباس‌های گرم‌تر و تنظیم دمای آبگرمکن‌ها و پکیج‌ها بین ۵۵ تا ۶۰ درجه سانتیگراد نیز می‌تواند مؤثر باشد. از دیگر راهکارها می‌توان به پوشاندن دریچه‌های کولر، استفاده از درزگیرها و بهره‌گیری مناسب‌تر از شوفاژها اشاره کرد. این اقدامات باید در مکان‌هایی که افراد در آنجا ساکن هستند، انجام شود و نه در جاهایی که خالی از سکنه هستند.

یک نکته مهم وجود دارد. بهتر است مردم از زبان شما بشنوند که برخی شایعات در فضای مجازی و رسانه‌های فارسی‌زبان بیگانه درباره صادرات گاز مطرح می‌شود، درست نیست. این رسانه‌ها که گاهی اوقات خصمانه عمل می‌کنند، به این شایعات دامن می‌زنند و ادعا می‌کنند که بخش بزرگی از گاز کشور صادر می‌شود و …

باید درست اطلاع‌رسانی شود؛ باید به مردم بگویید که واقعاً ۷۹ درصد از مصرف گاز کشور مربوط به مصارف خانگی و تجاری است. بر اساس آمار ثبت شده روز گذشته، در نیروگاه‌ها نزدیک به ۱۱۰ میلیون متر مکعب گاز مصرف شده است. ما حداقل‌هایی را برای صادرات گاز تعیین کرده‌ایم که به دلیل تعهدات بلندمدت و هزینه‌های بالای آن، امکان قطع صادرات وجود ندارد. کشور ما از لحاظ منابع و مخازن گازی در موقعیت مناسبی قرار دارد و یکی از مهم‌ترین مباحث در تجارت گاز، صادرات است. اما واقعیت این است که وقتی مصرف‌کننده داخلی، گاز را به صورت خام‌سوزی مصرف می‌کند، با افزایش مصرف، گاز کمتری برای صادرات در دسترس خواهد بود. این موضوع به شرکت ملی گاز ایران فشار وارد می‌کند.

نکته‌ای که باید به آن توجه کرد این است که شدت مصرف انرژی در کشور ما ۳.۳ برابر میانگین جهانی است. مقدار گازی که ما مصرف می‌کنیم معادل مقدار تولید چین است. با توجه به اینکه ۷۲ درصد سبد انرژی کشور به گاز اختصاص دارد، هرگونه ناترازی، در شبکه تأثیرات منفی خواهد داشت. برای رفع ناترازی، دو راهبرد کلیدی داریم؛ مدیریت مصرف و استفاده بهینه از انرژی. استفاده از استانداردهای درست و فرهنگ‌سازی در زمینه مصرف انرژی بسیار حائز اهمیت است. همچنین، باید توجه داشته باشیم که اسراف انرژی به نفع هیچ‌کس نیست و نسل‌های آینده را متضرر می‌کند.

با کاهش دما، مقدار مصرف گاز افزایش می‌یابد؛ به‌طوری‌که هر یک درجه کاهش دما معادل ۲۵ میلیون مترمکعب افزایش مصرف است. بنابراین، همکاری بین دولت و مردم برای مدیریت درست مصرف انرژی ضروری است. هم‌اکنون، با تلاش‌های انجام شده، قطعی گاز در بخش خانگی نداشته‌ایم و امیدواریم بتوانیم این روند را ادامه دهیم. بر این باورم که برای حل بحران ناترازی گاز در ایران، نیازمند برنامه‌ای جامع هستیم که بر بهینه‌سازی مصرف و سرمایه‌گذاری در افزایش تولید متمرکز شود. این اقدامات شامل اصلاح قیمت انرژی و افزایش بهره‌وری زیرساخت‌هاست تا بتوانیم تأمین پایدار گاز را برای فصول سرد سال تضمین کنیم.