بیست‌وششمین نشست وزارتی مجمع کشورهای صادرکننده گاز (GECF) در تهران، بیش از آنکه یک گردهمایی برای تصمیم‌گیری‌های استراتژیک باشد، نمایشی از دیپلماسی انرژی و مقاومت اقتصادی بود...

بیست‌وششمین نشست وزارتی مجمع کشورهای صادرکننده گاز (GECF) در تهران، بیش از آنکه یک گردهمایی برای تصمیم‌گیری‌های استراتژیک باشد، نمایشی از دیپلماسی انرژی و مقاومت اقتصادی بود، گرچه بیانیه پایانی این نشست بر اهمیت گاز طبیعی به‌عنوان یک منبع پاک و مؤثر در امنیت انرژی تأکید داشت، اما واقعیت‌های جاری بازار جهانی و چالش‌های داخلی کشورهای عضو نشان می‌دهد که این مجمع هنوز فاصله زیادی با دستیابی به اهداف خود دارد.

در واقع یکی از محورهای اصلی این نشست، تأکید بر گاز به‌عنوان سوخت واسط در گذار به اقتصاد کم‌کربن بود؛ این در حالی است که کشورهای پیشرفته در حال شتاب‌بخشیدن به سرمایه‌گذاری در انرژی‌های تجدیدپذیر هستند، این دیدگاه GECF در بهترین حالت می‌تواند نقش گاز را در کوتاه‌مدت برجسته کند، اما آینده بلندمدت بازار به سمت منابع نوین انرژی پیش می‌رود که تهدیدی برای وابستگی اعضای این مجمع به گاز است.

افزون بر این در بخش فناوری نیز گرچه بیانیه نشست بر لزوم همکاری‌های فناورانه تأکید کرد، اما بسیاری از کشورهای عضو با چالش‌های زیرساختی، فقدان سرمایه‌گذاری خارجی و تحریم‌ها روبه‌رو هستند؛ این وضعیت به‌ویژه برای کشورهایی مانند ایران و ونزوئلا مانعی جدی در مسیر دستیابی به بهره‌وری و رقابت‌پذیری محسوب می‌شود.

نکته بعدی جنبه سیاسی این نشست است، این نشست بیش از آنکه به راهکارهای عملیاتی برای توسعه بازار بپردازد، به عرصه‌ای برای تأکید بر همبستگی اعضا در مقابل فشارهای خارجی تبدیل شد؛ اگرچه این پیام سیاسی برای کشورهای تحت تحریم مانند ایران و روسیه مفید است اما GECF برای باقی ماندن در صحنه بین‌المللی نیازمند سیاست‌هایی است که فراتر از شعارهای دیپلماتیک، به واقعیات بازار و نیازهای مصرف‌کنندگان پاسخ دهد.

موضوع اما اینجاست که از نگاه بسیار یاز کارشناسان این مجمع هنوز در ایجاد یک استراتژی عملیاتی منسجم ناکام است؛ عدم شفافیت در برنامه‌های کوتاه‌مدت و بلندمدت، نبود مکانیزم‌های قوی برای مقابله با رقبا و عدم هماهنگی در تصمیم‌گیری‌ها، از نقاط ضعف ساختاری این مجمع به شمار می‌رود.  

در نهایت، گرچه نشست تهران تلاش کرد تا گاز را به‌عنوان یک منبع استراتژیک در گذار انرژی تثبیت کند، اما عدم اقدام عملی برای تطبیق با تغییرات بازار جهانی، آینده این مجمع و نقش کشورهای عضو در بازار انرژی را در هاله‌ای از ابهام قرار می‌دهد و این سوال باقی می‌ماند که آیا GECF می‌تواند فراتر از یک مجمع نمادین عمل کند؟ این پرسشی است که زمان و نحوه سیاست‌گذاری‌های آینده آن پاسخ خواهد داد.