وزارت نیرو با اعلام برنامه‌ای گسترده برای رفع ناترازی انرژی برق، توسعه نیروگاه‌های تجدیدپذیر را به‌عنوان یکی از راهکارهای اصلی در دستور کار قرار داده است. این طرح که هدف ایجاد ۳۰ هزار مگاوات ظرفیت تجدیدپذیر در سه سال آینده را دنبال می‌کند، علاوه بر تمرکز بر نیروگاه‌های مقیاس بزرگ، بر مشارکت فعال مشترکان پرمصرف نیز تأکید دارد.

ایران با بیش از ۳۰۰ روز آفتابی در سال و تابش متوسط ۴.۵ تا ۵.۵ کیلووات ساعت بر مترمربع در روز، یکی از بهترین مناطق جهان برای بهره‌برداری از انرژی خورشیدی به‌شمار می‌رود. این شرایط، امکان توسعه نیروگاه‌های خورشیدی در مقیاس بزرگ و کوچک را فراهم کرده است.

تاکنون ظرفیت بالقوه‌ای معادل ۷۱ هزار مگاوات برای نیروگاه‌های خورشیدی در کشور شناسایی شده است. همچنین، اجرای سامانه‌های خورشیدی خانگی و صنعتی می‌تواند نقش مهمی در کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی و تلفات شبکه برق داشته باشد.

علی‌رغم این ظرفیت‌های عظیم، ایران همچنان به‌طور عمده به سوخت‌های فسیلی وابسته است. تغییر سیاست‌های انرژی، سرمایه‌گذاری در فناوری‌های تجدیدپذیر، و جلب مشارکت بخش خصوصی و صنایع بزرگ، می‌تواند به تسریع توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر کمک کند.

ناترازی فعلی و چالش‌های پیش‌رو آن موجب شده دولت نگاه جدی به توسعه تجدیدپذیرها داشته باشد؛ بر اساس برنامه دولت، در سه سال آینده ظرفیت نیروگاه‌های تجدیدپذیر کشور به ۳۰ هزار مگاوات خواهد رسید. محسن طرزطلب - معاون وزیر نیرو، اعلام کرده که ۱۵۰۰ مگاوات از این ظرفیت در قالب پروژه‌های کوچک و پراکنده در اختیار شرکت‌های توزیع برق قرار می‌گیرد. این نیروگاه‌ها که در ساختگاه‌های مناسب احداث می‌شوند، به کاهش افت ولتاژ و بهبود پایداری شبکه در شرایط اوج مصرف کمک خواهند کرد.

از سوی دیگر، تاکنون بیش از ۱۰ هزار سامانه خورشیدی برای خانواده‌های کم‌برخوردار نصب شده است و هدف‌گذاری برای ایجاد ۵۵۰ هزار سامانه حمایتی خورشیدی ادامه دارد. این سامانه‌ها علاوه بر تامین انرژی خانوارها، منبع درآمدی پایدار برای اقشار آسیب‌پذیر ایجاد می‌کند.

اجباری برای مشترکان پرمصرف

حسینی مهر - مجری طرح توسعه نیروگاه‌های خورشیدی توانیر، اعلام کرد که مشترکان پرمصرف می‌توانند با احداث نیروگاه‌های تجدیدپذیر، به رفع ناترازی انرژی کمک کنند. به‌گفته او چنانچه مشترکان خانگی بیش از ۲.۵ برابر الگو، مصرف، برق مصرف کنند موظف به احداث نیروگاه خورشیدی  یا خرید از بورس برق هستند. در این خصوص مشترکین پر مصرف شناسایی شده و هدف گذاری لازم جهت پیگیری شرکت‌های توزیع در راستای اجرای این قانون به منظور احداث نیروگاه خورشیدی توسط مشترکین صورت گرفته و به شرکت های توزیع نیروی برق ابلاغ شده است.

توانیر در جهت ترغیب بیشتر صنایع به احداث نیروگاه خورشیدی، نیز پیشنهاداتی دارد تا بر اساس تعداد شیفت کاری صنایع، میزان ظرفیت احداث نیروگاه خورشیدی تعیین گردد که پس از تصویب ابلاغ می شود. در این بین بخشی از تجهیزات ساخت ۱۵۰۰ مگاوات نیروگاه تجدیدپذیر تا سقف ۳ مگاوات توسط ساتبا تهیه شده است، بنابراین هر شرکت توزیع برق که بتواند سریع‌تر ساختگاه را با اخذ تاییدیه‌های مد نظر ساتبا نهایی کند و زمین مورد نیاز را تحویل بگیرند در اولویت معرفی به ساتبا برای تخصیص این تجهیزات قرار خواهد گرفت.

در همین زمینه و برای تسریع بخشی به امور، برگزاری جلسات کارگروه‌های توسعه نیروگاه‌های خورشیدی در استانداری ها و شرکت های توزیع برق برای تسریع فرآیند توسعه نیروگاه‌های تجدیدپذیر ضروری است.

ظرفیت ساخت بیش از ۷۱ هزار مگاوات نیروگاه خورشیدی

مطالعات نشان می‌دهد ظرفیت ساخت بیش از ۷۱ هزار مگاوات نیروگاه خورشیدی و ۴۹ هزار مگاوات نیروگاه بادی در کشور وجود دارد. این ظرفیت بالقوه، فرصتی برای مشترکان پرمصرف و صنایع بزرگ است تا با احداث نیروگاه‌های خورشیدی و بادی، هم به مسئولیت اجتماعی خود عمل کنند و هم هزینه‌های انرژی خود را کاهش دهند.

بحران ناترازی انرژی، فرصتی برای تحول در صنعت برق و ارتقای مشارکت اجتماعی است. مشارکت مشترکان پرمصرف در احداث نیروگاه‌های تجدیدپذیر، گامی موثر در جهت کاهش وابستگی به منابع محدود و ایجاد زیرساختی پایدار برای آینده است. دولت و وزارت نیرو با حمایت از این طرح‌ها، تلاش دارند تا علاوه بر رفع چالش‌های انرژی، از ظرفیت‌های اقتصادی و اجتماعی کشور برای توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر بهره‌برداری کنند.

توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر در ایران، نه‌تنها به رفع بحران ناترازی برق کمک می‌کند، بلکه بستری برای ایجاد اشتغال، کاهش آلودگی محیط زیست، و بهره‌وری اقتصادی فراهم می‌سازد. پتانسیل‌های طبیعی ایران در کنار تعهدات بین‌المللی برای کاهش گازهای گلخانه‌ای، فرصتی بی‌نظیر برای تحول در صنعت انرژی کشور ایجاد کرده است.