نفت از جمله حوزه‌هایی است که هرگونه تغییر و تحول در نظام‌های اقتصادی و سیاسی جهان تکانه‌هایی را در ساختار آن ایجاد می‌کند و اگر تغییر در ابعادی به بزرگی جابه‌جایی قدرت در ایالات متحده باشد، تاثیرپذیری نفت از آن بیشتر خواهد بود، زیرا خوب یا بد، این حامل انرژی چرخ اقتصاد جهان را می‌چرخاند و هنوز راه مانده تا مسیر نفت و اقتصاد از هم جدا شود.

 در تازه‌ترین تحولات جهانی، با برگزاری انتخابات در ایالات متحده قدرت از دموکرات‌ها گرفته و به حزب ناآرام و پرشروشور جمهوری‌خواه و در صدر آن ترامپ تحویل داده می‌شود؛ ترامپی که سابقه عملکردش در حوزه نفت گرچه ممکن است طرفداران‌ محیط‌زیست را ناراضی کرده باشد، اما فعالان حوزه نفت این کشور را خرسند و متمایل به بازگشت دوباره‌اش به کاخ سفید کرده است.

 ترامپ حدود دو ماه دیگر قدرت را در دست می‌گیرد و قطعا سیاست‌هایی که او پیش از انتخابات از آن سخن گفت بازار نفت جهان را متاثر خواهد ساخت، اما در ارتباط با ایران آنچه نگران‌کننده به‌نظر می‌رسد تشدید تحریم‌ها و احتمال توقف صادرات نفت است؛ موضوعی که کارشناسان آن را رد می‌کنند و بر این باورند ظرفیتی برای تحریم بیش از این علیه نفت ایران وجود ندارد و ادامه صادرات در همین حدود محتمل‌تر از کاهش آن به‌نظر می‌رسد. آنچه در ادامه می‌خوانید دیدگاه کارشناسان حوزه انرژی درباره تاثیر روی کار آمدن ترامپ بر بازار نفت ایران و جهان است.

ظرفیت کاهش چشمگیر فروش نفت وجود ندارد
یک کارشناس حوزه انرژی درباره شرایط بازار نفت با پیروزی ترامپ در انتخابات ریاست‌جمهوری ایالات متحده گفت: یک از اهداف اصلی ترامپ که در دوره تبلیغات انتخابات بر آن تاکید داشت، افزایش تولید نفت امریکا است تا به‌واسطه این اقدام قیمت نفت و متعاقب آن بنزین در این کشور کاهش پیدا کند؛ بر همین اساس انتظار نمی‌رود قیمت نفت از آنچه که هست بالاتر برود.

نرسی قربان، کارشناس حوزه نفت و انرژی  در ارزیابی آینده بازار نفت اظهار کرد: براساس سیاست‌ها و اهداف اعلامی ترامپ اگر اتفاق خاصی نیفتد، دست‌کم در 6 ماه آینده جهت قیمت نفت به سمت پایین است. حتی عربستان هم اعلام نکرده که قصد دارد نرخ نفت را بالا نگه دارد و اگر اوپک میزان تولید خود را بیش از این کاهش ندهد، بعید است شاهد رشد نرخ نفت دست‌کم در ۶ ماه آینده باشیم.

این کارشناس انرژی درباره میزان تاثیرپذیری حوزه نفت ایران از سیاست‌های نفتی ترامپ اظهار کرد: نفت ایران نیز قطعا از تاثیر تحولات بازار جهانی نفت در امان نخواهد بود و اگر روند قیمت‌ها نزولی باشد، نفت ما نیز با قیمت کمتری در بازار جهانی به فروش خواهد رفت، اما درباره میزان فروش نفت بعید است امریکا یا ترامپ بتوانند فروش نفت ایران را به میزانی که در دوره قبل کاهش دادند، کم کنند.

قربان در این باره با بیان اینکه عمده فروش نفت ایران به چین انجام می‌شود، افزود: اینکه ما چقدر نفت بفروشیم، دقیقا بستگی به این دارد که امریکایی‌ها چقدر بتوانند به چینی‌ها، به‌عنوان خریدار نخست نفت ایران برای نخریدن نفت فشار بیاورند. در حال حاضر خریداران اصلی نفت ایران پالایشگاه‌های خصوصی چین هستند که ممکن است امریکا تا حدی فشارهایی را به اینها وارد کند؛ مانند آنچه در دوره قبل انجام داد، اما نمی‌تواند به‌طور کامل مانع فروش نفت ایران به این پالایشگاه‌ها شود.

در مجموع به‌نظر نمی‌رسد میزان کاهش فروش نفت ایران در این دوره چشمگیر باشد.

بازار نفت ملتهب می‌شود
نماینده پیشین ایران در اوپک درباره تاثیر نتیجه انتخابات امریکا بر بازار جهانی نفت گفت: از آنجایی که اعضای حزب برنده انتخابات اخیر امریکا، یعنی جمهوریخواهان، چندان صلح‌طلب و آرام نیستند و اکثرا در پی ایجاد تنش هستند، طبیعتا در روزها و ماه‌ها و حتی چند سال پیش رو بازار نفت نیز شرایط آرامی را سپری نخواهد کرد و شاهد تنش‌ها و التهاباتی در این بازار خواهیم بود.

محمدعلی خطیبی، کارشناس حوزه انرژی درباره وضعیت فروش جهانی نفت ایران با آغاز به‌کار بایدن در گفت‌وگو با صمت گفت: در افکار عمومی این گونه جا افتاده که با رفتن ترامپ و آمدن بایدن شرایط برای ما بهتر شده، درصورتی که این‌گونه نیست و تحریم‌هایی که در دوره پیشین ریاست‌جمهوری ترامپ علیه ایران اعمال شده بود، در دوره بایدن نه‌تنها کاهش نیافته، بلکه در برخی حوزه‌ها فشار بیشتر شده است؛ بنابراین دلیلی ندارد که نگران بازگشت تحریم‌ها به حالت پیشین باشیم.

وی افزایش فروش نفت در سال‌های اخیر را بی‌ارتباط به تغییر قوای اجرایی در ایالات متحده دانست و اظهار کرد: برنامه‌های فروش نفت در دولت سیزدهم با پذیرش شرایط سخت طراحی و روش‌های خاصی برای آن تعریف شد؛ بنابراین اینکه فروش نفت ما در چند سال گذشته به مرور افزایش یافت و حتی به ۱.۵ میلیون بشکه نیز رسید، محصول تلاش‌ها و ابتکارات دولت سیزدهم بوده و نمی‌توان آن را به کاهش تحریم‌ها با ریاست‌جمهوری بایدن مرتبط دانست. این تصویر غلطی است که ازسوی برخی‌ها ارائه می‌شود.

خطیبی درباره قیمت نفت در بازار جهانی با روی کار آمدن ترامپ توضیح داد: عرضه نفت امریکا، عرضه نفت غیراوپک، میزان تقاضا و... از مواردی هستند که بر بازار نفت تاثیرگذارند و موضوع مهم‌تر از همه اینها، مدیریت اوپک‌پلاس است. اوپک‌پلاس با بررسی تمام فاکتورهای موثر بر نرخ نفت مدیریتش را بر بازار نفت اعمال می‌کند و در حال حاضر هم با مدیریت این نهاد و کاهش عرضه ازسوی اعضای این سازمان بین‌المللی، بازار نفت متعادل است و قیمت در دامنه ۷۰ تا ۸۰ دلار نوسان می‌کند.

این کارشناس حوزه انرژی در پایان گفت: اگر همین شیوه مدیریت اوپک‌‌پلاس و متعادل‌سازی عرضه و تقاضا ادامه یابد، قیمت‌‌ها در سطوح فعلی نوسان خواهد کرد؛ مگر اینکه این نهاد مدیریت خود را رها کند که در آن صورت کاهش قیمت‌ها را شاهد خواهیم بود. البته در حوزه نفت مسائل دیگری چون بحث‌های ژئوپلتیکی و سیاسی و... هم تاثیرگذارند که باید آنها را جدا از مسائل اقتصادی بررسی کرد.

فشار از راه افزایش هزینه صادرات
سخنگوی اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفت، گاز و پتروشیمی ایران درباره تاثیر روی کار آمدن ترامپ بر بازار نفت جهان گفت: بازار نفت استقبال خوبی از ترامپ نداشت و شاهد ریزش قیمت‌ها -هرچند اندک- در بازار نفت، بوده‌ایم؛ به‌گونه‌ای که روز اعلام پیروزی ترامپ در انتخابات قیمت نفت ۷۴ دلار بود و امروز ۷۲ دلار است.

سید حمید حسینی، فعال حوزه صادرات فرآورده‌های نفتی و پتروشیمی در گفت‌وگو با صمت در تشریح وضعیت فعلی بازار نفت بیان کرد: بازار در حال حاضر در انتظار اعلام سیاست‌های ترامپ در حوزه محیط‌زیست، توسعه بازار نفت، انرژی‌های نوین و رویکردش در قبال خاورمیانه، ایران و نیز روسیه است و تا زمانی پاسخ شفافی درباره این مسائل در دسترس نباشد نمی‌توان آینده بازار نفت را پیش‌بینی کرد. با این حال اکنون از آنجایی که انتخاب ترامپ باعث تقویت دلار شده، قیمت نفت کاهش پیدا کرده است.

این فعال حوزه انرژی در پاسخ به این سوال صمت که آیا با بازگشت دوباره ترامپ به کاخ سفید احتمال محدودیت بیشتر فروش نفت ایران وجود دارد؟ گفت: باور من این است که دیگر امکان فشار بیشتر به ایران با ابزار تحریم نفت وجود ندارد.

اگر در دوره گذشته ترامپ، تحریم نفت ایران فشار زیادی را به اقتصاد ما وارد کرد به این دلیل بود که ما پیش از آن با امضای برجام بخش زیادی از بازارهای سنتی خود یعنی اروپا، کره جنوبی، هند، ژاپن، ترکیه و... را پس گرفتیم و حدود ۳۰۰ تا ۴۰۰ بشکه هم به چین می‌فروختیم که با لغو برجام تمام این بازارها را از دست دادیم و فقط بازار چین ماند و به مرور صادرات ما به این کشور افزایش یافت؛ به‌گونه‌ای که عمده صادرات نفت ما در حال حاضر به چین است و بعید است تحت فشار امریکا به این کشور صادرات ما کاهش پیدا کند.

وی در پایان تصریح کرد: ترامپ می‌تواند از یک راه باز هم ما را تحت فشار قرار دهد و آن هم افزایش هزینه‌های صادراتی ما با فشار بر بنادر، شرکت‌های حمل‌ونقل، بیمه‌‌ و... است، اما بعید است بتواند محدودیت بیشتری را بر بازارهای صادراتی ما اعمال کند.

نفتی‌ها مسرور از انتخاب ترامپ
یک کارشناس انرژی درباره وضعیت بازار نفت پس از روی کار آمدن ترامپ در ایالات متحده گفت: ترامپ سیاست تولید بیشتر نفت و گاز آمریکا را ادامه خواهد داد. از هرگونه فعالیت مؤثر در کنوانسیون‌های جهانی دوری خواهد کرد. در واقع تندروی های انتخاباتی ترامپ در مورد افزایش تولید نفت آمریکا، چنان شدید بود که کمپانی‌های عمده نفتی آمریکا را هم نگران کرد. زیرا که کمپانی‌ها از شدت یافتن رویگردانی بین المللی از شرکت‌های امریکایی نگرانند.

فریدون برکشلی، کارشناس انرژی در گفت‌وگو با مهر با اشاره به اینکه در حوزه نفت، موضوع مهم سطح قیمت‌ها است، خاطرنشان کرد: چنانچه قیمت‌ نفت از سطحی بالاتر برود، تولیدکنندگان انرژی‌های نو مانند باد، خورشیدی یا هیدروژن، انگیزه بیشتری برای سرمایه گذاری و تولید پیدا خواهند کرد. در عین حال در قیمت‌های پایین‌تر، انگیزه سرمایه‌گذاری روی نفت خام شیل، کاهش خواهد یافت. نفت شیل برای بقای خود نیازمند قیمت ۶۰ تا ۷۰ دلار در هر بشکه است که در واقع در شرایط کنونی برقرار است.

وی ادامه داد: برپایه گزارش انجمن نفت امریکا، امکان ادامه افزایش تولید نفت خام شیل همچنان وجود خواهد داشت، اما با گذشت زمان حجم سرمایه‌گذاری مورد نیاز بیشتر می‌شود و به‌تبع آن سطح قیمت‌ها بالاتر خواهد رفت.

این کارشناس انرژی در پایان یادآور شد: باید توجه داشت ترامپ امروز کاخ سفیدی را در اختیار خواهد گرفت که با 4 سال پیش تفاوت زیادی پیدا کرده است. نمی‌توان الزاما این ترامپ را براساس گذشته ارزیابی کرد، اما این را می‌توان مطمئن بود که بازیگران و دست‌اندرکاران بخش نفت و گاز در آمریکا و دنیا مسرور هستند.

سخن پایانی
در سال‌های اخیر تحریم و فشار بر خریداران به‌منظور عدم خریداری نفت ایران از جمله ابزارهای امریکا برای محدودسازی قدرت ایران بوده، اما سیاست‌گذاران کشور با طراحی برنامه‌ها و کمک از کشورهای دوست مانند چین تا حدودی بر مشکلات غلبه کردند و توانستند نفت کشور را -گرچه در میزانی کمتر از گذشته- به‌دست مشتریان برسانند.

با این حال با روی کار آمدن ترامپ با روحیه ایران‌ستیزی عیانش، نگرانی‌ها از قوت گرفتن تحریم‌های نفتی علیه کشور بالا گرفته و برخی‌ها از احتمال کاهش فروش نفت ایران می‌گویند و در مقابل عده‌ای بر این باورند که قدرت نفوذ تحریم‌ها در حوزه نفت به حداکثر رسیده و دیگر تیغ تحریم بر آن کارساز نخواهد بود. با این توصیف باید منتظر ماند تا ترامپ بر مسند ریاست‌جمهوری تکیه بزند و پرده از سیاست‌هایش در قبال ایران بردارد تا برمبنای آن برآورد بهتری از وضعیت نفتی کشور در ۴ سال پیش رو داشت.