میدان گازی خانگیران گاز بیش از ۱۳ میلیون و ۹۲۱ هزار نفر در ۶ استان را در وسعتی به اندازه ۴۴۰ هزار کیلومتر مربع تأمین می‌کند.

میدان گازی خانگیران واقع در شمال شرق کشور تأمین گاز استان‌های خراسان رضوی، شمالی، جنوبی، سمنان، مازندران و گلستان را در پهنه جغرافیایی به وسعت بیش از ۴۴۰ هزار کیلومترمربع با تنوع اقلیمی کویری و کوهستانی به‌عهده دارد.

این منطقه عملیاتی ۶۵ حلقه چاه فعال دارد که تولید آن در فصل سرد به ۶۶ میلیون مترمکعب در روز می‌رسد و قابلیت افزایش دبی گاز با فرآیند توسعه و راه‌اندازی چاه‌ها و تأسیسات جدید نیز وجود دارد که بسته به دریافت پالایشگاه گاز شهید هاشمی‌نژاد کنترل و مدیریت می‌شود.

با توجه به اهمیت این میدان در تأمین گاز مورد نیاز با ابوالقاسم ایرانی، مدیر عملیات شرکت بهره‌برداری نفت و گاز شرق و رئیس منطقه عملیاتی خانگیران گفت‌وگویی انجام دادیم که در ادامه می‌آید.

شرکت بهره‌برداری نفت و گاز شرق چه فعالیت‌های انجام می‌دهد؟

فعالیت‌های شرکت بهره‌برداری نفت و گاز شرق به‌طور عمده در سه محور تولید، دارایی‌های فیزیکی و نیروی انسانی خلاصه می‌شود. مواردی همچون افزایش بهره‌وری و استفاده بهینه از سرمایه‌ها و دارایی‌های فیزیکی سازمان، مشارکت و تعامل سازنده با ذی‌نفعان، بهره‌گیری از فناوری مناسب و حمایت از پژوهش و تحقیقات کاربردی، ارتقای امنیت، سلامت و ایمنی محیط کار و حفاظت از محیط زیست، توانمندسازی سرمایه‌های انسانی و تقویت تعهد و تعلق سازمانی، مدیریت فرآیندها و منابع در دسترس و افزایش ظرفیت تولید و ارتقای کیفی محصولات با رعایت تولید صیانتی، حوزه کاری این شرکت را تشکیل می‌دهد.

میدان خانگیران دارای مخازن گازی مزدوران، شوریجه بی و دی است که این مخازن در جنوب و غرب شهرستان سرخس واقع شده است. مخزن بزرگ مزدوران به‌دلیل وجود گاز ترش از مخازن نادر گازی در جهان به‌شمار می‌آید و ترش‌ترین نوع گاز کشور بعد از میدان تنگ بیجار را دارد. به‌دلیل نوع سیال برداشتی و عمر تأسیسات برای پایداری تولید، تعمیرات زیادی به‌منظور نگهداشت تولید ایمن و پایدار در ۶ ماه نخست سال در این منطقه تعریف و طراحی شده است.

تعمیرات در ۶ حوزه مکانیک، برق، ابزار دقیق، تعمیرات خطوط لوله، تهویه و برنامه‌ریزی تعمیرات انجام می‌شود که متولی آن مجموعه اداره تعمیرات است و کمترین برون‌سپاری را داریم. با ابلاغ سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی از سوی مقام‌ معظم رهبری، رویکرد و اهتمام این شرکت در حوزه قطعات و تجهیزات مورد نیاز همواره بر تأمین از طریق تولیدکنندگان داخلی بوده است، به‌گونه‌ای که هم‌اکنون بیش از ۹۵ درصد از قطعات و تجهیزات حیاتی با رویکرد ساخت داخل خرید و تأمین می‌شود.

مهمترین فعالیت کارگاه مرکزی منطقه عملیاتی خانگیران چیست؟

کارگاه مرکزی در منطقه عملیاتی خانگیران یکی از مجهزترین کارگاه‌ها در سطح شرکت نفت مناطق مرکزی ایران محسوب و ساخت و تعمیر قطعات زیادی حتی توپی‌های تا سایز ۶ اینچ در این کارگاه انجام می‌شود. این کارگاه حتی به دیگر شرکت‌های تابع نفت مناطق مرکزی ایران نیز خدمات ارائه می‌دهد که بخشی از بال‌های زیرسایزهای ۶ اینچ در همین کارگاه ساخته می‌شود و تنها برای پوششی که برای مقاوم بودن در برابر گاز ترش نیاز دارد بیرون از شرکت تأمین می‌شود. کارگاه مرکزی واحدی بسیار پرتلاش بوده و صرفه‌جویی اقتصادی بسیار بالایی داشته است.

از حدود ۱۰ سال پیش برای توسعه و فعالیت کارگاه مکانیک از چند جوان تحصیل‌کرده رشته متالورژی بهره بردیم. بنای فعالیت به سمت تولید داخل و همکاری با شرکت‌های دانش‌بنیان گذاشته شد که ماحصل این همکاری قطع وابستگی حداکثری از خارج کشور و تهیه حدود ۹۰ تا ۹۵ درصد احتیاج‌های این حوزه از شرکت‌های دانش‌بنیان و داخلی است. همچنین در این مدت شرکت‌های بومی خیلی خوبی شکل گرفتند.

بخش دیگر از فعالیت همکاران که سبب شده از انحصار خارجی بیرون بیاییم بخش ابزار دقیق است که تحول سیستم ابزار دقیق چاه‌ها را به دنبال داشته است. سیستم‌های منطقه به‌وسیله کنترل مرکزی PLC و اسکادا جدید شده و سیستم‌های کنترلی چاه‌های ترش از حالت مکانیکی به الکترونیکی تبدیل شده است. در این منطقه سیستم اسکادا در سال ۱۳۹۰ راه‌اندازی شد.

در بازرسی فنی منطقه چه اقداماتی انجام شده است؟

هدف کلی این بخش، بازرسی و پایش همه تأسیسات، خطوط زیرزمینی، مخازن و همه سیستم پایپینگ است که در کنار آن یک‌سری بازرسی‌های پروژه‌ای هم داریم که در منطقه اجرا و سبب افزایش تولید می‌شود، همچنین یک‌سری اقدام‌های اصلاحی و تقویت فنی هم به‌عنوان پروژه‌های جانبی اجرا و به صدور گواهی ختم می‌شود. پایش‌ها بر اساس استانداردهاست و برای همه تأسیسات روزمینی و زیرزمینی، نقشه‌ای ترسیم شده است که این استانداردها در آن رعایت شود. نتایج پایش‌ها مشخص می‌کند نوع پایش و بازه‌ دوره‌های بازرسی دوباره را بر اساس آن اجرا کنیم.

یکی از مهم‌ترین فعالیت‌های همکاران مناطق عملیاتی انجام کارهای تعمیرات اساسی است در این بخش چه کارهایی در دو سال اخیر انجام شده است؟

پارسال ۱۰۹ هزار نفر ساعت در بیش از ۷ هزار و ۱۰۰ درخواست کار تعمیرات اساسی کار انجام شد. مجموعه تعمیرات نفت و گاز شرق به‌عنوان بازوی اجرایی سیستم، افزون بر نگهداشت تعمیرات در انجام پروژه‌های اصلاحی، بهبود عملکرد هم به‌عنوان بازوی اجرایی سیستم عمل می‌کنند. کارهای مکانیکال و ابزار دقیق در منطقه انجام می‌شود، همچنین خیلی از پروژه‌های اصلاحی برای بهبود را کارکنان شرکت انجام می‌دهند.

سال پیش دو پروژه اجرا کردیم که شامل احداث ۶۰۰ متر خط لوله ۱۶ اینچ برای اتصال مرکز جمع‌آوری شوریجه D به مرکز تفکیک بود و سبب افزایش سقف تولید از شوریجه D تا ۲۰ میلیون مترمکعب در روز شد. این خط لوله در شرایط اضطراری به افزایش روزانه ۳ میلیون مترمکعب گاز کمک می‌کند، همچنین تأسیسات سرچاهی دو حلقه چاه ۷۶ و ۷۸ از چاه‌های کم‌بازده ۴۴ و ۸ خانگیران نیز از سوی همکاران شرکت نفت مناطق مرکزی تأمین و نصب شد و افزایش روزانه ۳ میلیون مترمکعبی ظرفیت این شرکت را در پی داشت.

در برنامه امسال، اسیدکاری پنج حلقه چاه انجام شد که درمجموع به افزایش تولید یک میلیون مترمکعب از این پنج حلقه چاه انجامید. تاج چاه شماره ۳۶ به مشکل خورده و امکان تولید از چاه نبود، با عملیاتی که انجام دادیم و ایمن‌سازی چاه، تاج چاه عوض شد. در رابطه با چاه شماره ۶۱ هم شیرهای ایمنی تاج چاه به مشکل خورد و امکان تولید از این چاه نبود، بنابراین با دستگاه لوله مغزی سیار چاه ایمن و تاج چاه عوض شده و عملیات مسدودسازی و اسیدکاری انجام شد. هم‌اکنون نیز روزانه ۲۵۰ هزار مترمکعب از آن برداشت می‌شود.

سال پیش ۹۰ عملیات اندازه‌گیری فشارهای درون‌چاهی و ۱۰ رفع مشکل شیر ایمنی داشتیم. تعمیرات اساسی شیرهایی که از چاه خارج می‌شود و مجرابندهای مورد استفاده از دیگر اقدام‌های اجرایی است. در زمینه مهندسی معکوس تا چند سال پیش بیشتر قطعات خارجی وارد می‌شد، اما با شروع تحریم‌ها، بسیاری از این قطعات به سمت ساخت داخل رفت و هم‌اکنون بالای ۹۰ درصد قطعات ساخت داخل هستند. ازجمله شیرهای ایمنی درون‌چاهی و حتی رشته‌های تکمیلی داخل چاه که از چند سال پیش‌طرحی برای داخلی‌سازی آنها انجام شد و هم‌اکنون ساخت آنها کاملاً ایرانی شده است.