پلاک سوم عنوان طرحی است که به‌زودی از سوی پلیس راهنمایی ‌و رانندگی فراجا (راهور) اجرایی می‌شود. تکالیف قانونی لحاظ‌شده در طرح مورد اشاره، این‌گونه است که می‌تواند سهم قابل توجهی در سنجش و ارزیابی مقدار مصرف سوخت خودروهای درون و برون‌شهری ایفا کند.

پلاک سوم یکی از بی‌شمار راهکارهای کارا به‌منظور بهینه‌سازی و اصلاح الگوی مصرف به‌شمار می‌آید که در حین امکان‌پذیری دسترسی به اطلاعات آن از سوی پلیس راهور، می‌تواند سهم بسزایی در روند کاهشی مقدار مصرف فرآورده‌های نفتی به خود اختصاص دهد. در این بین اما شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران به‌عنوان دستگاه ذی‌نفع، امیدوار است در سایه تعامل و همکاری با پلیس راهور برای پیاده‌سازی طرح پلاک سوم، از فرصت پیش‌آمده برای حفظ و صیانت از سرمایه ملی نهایت بهره را ببرد و گام‌های اثربخشی در مسیر رفع ناترازی تولید و مصرف فرآورده‌های نفتی بردارد.

شدت مصرف انرژی در کشور به اذعان بیشتر دست‌اندکاران و مسئولان دستگاه‌های اجرایی تا مرز هشدار فاصله‌ای ندارد. این عقبه سهمگین مقدار بالای مصرف، به‌خصوص در فرآورده‌هایی چون بنزین و گازوئیل در بخش حمل‌ونقل، صنایع و نیروگاه‌ها چنان نمود عینی دارد که مسئولان و مدیران نفتی درصددند از هر روزنه‌ای برای فروکش کردن این شدت و حدت استفاده کنند. بی‌شک اعمال سیاست‌های اصلاح الگوی مصرف و متعاقب آن، طرح‌های بهینه‌سازی مادامی‌که با قابلیت اجرا همگام شود، به‌طور قطع راهگشاست و خلاصی از هدررفت انرژی محتمل خواهد بود.

سال ۱۳۸۴ طرحی با عنوان پلاک سوم (پلاک الکترونیکی) مطرح شد که بر اساس تکالیف قانونی، پلیس راهور را ملزم کرد علاوه بر پلاک‌های نصب‌شده روی خودروها، پلاک سومی هم در نظر گرفته شود تا بر اساس آن، هویت اصلی مالک و خودرو به‌طور کامل محرز شود اما درباره اینکه طرح پلاک سوم، چگونه بر مقدار و نحوه شدت مصرف انرژی تأثیرگذار است، باید گفت بنا بر اظهارات مسئولان حوزه پخش فرآورده‌های نفتی ایران، با پیاده‌سازی این طرح، فردی که سوخت‌گیری می‌کند، قابل شناسایی است، بنابراین مشخصات خودرو با کارت آن تطبیق داده شده و از این طریق سنجش پیمایش نیز انجام می‌شود. در اصل طرح پلاک سوم، راهکاری است که تأمین سوخت و امنیت انرژی را به همراه دارد.

وقفه‌ ۱۷ ساله

مدیریت سامانه هوشمند سوخت شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران، برای عبور از چالش میزان مصرف فرآورده‌های نفتی، پیاده‌سازی طرح‌های بهینه‌سازی مصرف سوخت را در صدر برنامه‌های کاری خود گنجانده تا از طرق مختلف، مصرف مدیریت شود. یکی از بی‌شمار طرح‌ها، پلاک سوم با وقفه‌ای ۱۷ ساله است که بنا بر آخرین شنیده‌ها، به‌زودی اجرایی می‌شود.

پلاک سوم، طرحی است که از مزایای بسیاری برخوردار بوده و همه دستگاه‌ها و سازمان‌های ذی‌نفع درصدد اجرای آن هستند. در واقع، پلاک سوم حاوی تراشه‌ای است که در شیشه جلوی خودرو و درست زیر آینه نصب و تمامی اطلاعات مربوط به خودرو در آن گنجانده می‌شود. اطلاعات موجود روی این تراشه در اختیار پلیس راهور قرار دارد تا مأموران این نهاد انتظامی، بتوانند با نرم‌افزارهایی که در اختیار دارند، این اطلاعات را بخوانند و به هویت اصلی مالک و خودرو پی ببرند. ناگفته نماند برای اجرای این طرح، الزام‌های قانونی وجود دارد که به‌عهده پلیس راهنمایی ‌و رانندگی فراجا (راهور) قرار داده شده تا بر اساس آن، خودروها ملزم به نصب این تجهیز روی وسیله نقلیه خود باشند.

گام‌های عملی برای مدیریت مصرف

پرسشی که در این زمینه مطرح است، به چگونگی کاربرد این طرح برای کنترل مقدار مصرف سوخت خودروها باز می‌گردد. در پاسخ می‌توان اشاره کرد تراشه‌ای که به‌عنوان نماد پلاک سوم از آن یاد می‌شود، حاوی اطلاعات دارنده خودرو است که شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران بر اساس آن می‌تواند مشخصات خودرو را با کارت سوخت شخصی تطبیق دهد و فردی که سوخت‌گیری می‌کند، قابل شناسایی و ردیابی باشد، همچنین از این طریق، سنجش پیمایش نیز انجام می‌شود.

با این اوصاف، در صورت عملیاتی شدن این طرح، کارت هوشمند سوخت به‌عنوان یک کارت احراز هویت عمل کرده و به محض اینکه داخل دستگاه کارت‌خوان جایگاه‌ها قرار گیرد، تمامی اطلاعات لازم درباره شناسایی و کنترل حضور خودرو در جایگاه انجام می‌شود، همچنین اجرای این طرح تأثیر مضاعفی بر حوزه کنترل قاچاق سوخت و کارت‌های مهاجر نیز دارد و به‌موازات آن، آورده بالایی نصیب کشور خواهد کرد.

برآیند عملیاتی شدن طرح پلاک سوم، در مدیریت مصرف سوخت خلاصه می‌شود. با به‌کارگیری شیوه‌های نوینی که در دنیا مرسوم است و تلفیق آن با دانش بومی، می‌توان در مسیر پیشرفت مدیریت مصرف سوخت گام‌های مؤثری برداشت، البته ناگفته نماند که دستیابی به این مهم و اتصال اطلاعات و داده‌های خودروها به سامانه کارت هوشمند، نیازمند همکاری بین دستگاهی و ایجاد یکسری زیرساخت‌هاست.

پلیس راهنمایی‌ و رانندگی فراجا (راهور) اعلام کرده است که به‌زودی پلاک سوم به خودروهای ایران اضافه می‌شود. با توجه به اینکه اجرای این طرح، نیازمند تأمین بودجه از طرف دولت است، از این رو با اخذ اعتبارات و برنامه‌ریزی‌های لازم، طرح مورد اشاره در آینده‌ای نزدیک عملیاتی خواهد شد. مضاف بر آنکه اجرای این طرح، مزایای قابل‌توجهی برای به صفر رساندن اشتباهات درباره جریمه‌های رانندگی نیز خواهد داشت، همچنین برچسبی که قرار است در شیشه جلوی خودروها نصب شود، دارای اطلاعاتی چون شماره پلاک، تاریخ سپری شدن اعتبار پلاک و کد واحد شماره‌گذاری است.

پلاک سوم با هر بار تمدید اعتبار پلاک، نقل‌وانتقال مالکیت و تعویض قطعات اصلی و رنگ وسیله نقلیه با اطلاعات جدید تولید و جایگزین پلاک سوم پیشین خواهد شد. به نظر می‌آید اجرای طرح پلاک سوم یا همان پلاک الکترونیکی بتواند اهداف موردنظر شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران را در حوزه کاهش مصرف سوخت، کاهش قاچاق سوخت و کاهش‌هایی از این دست، محقق سازد و پلیس راهور نیز با در اختیار داشتن این تراشه اطلاعاتی الکترونیکی، در مسیر تحقق اهداف موردنظر خود گام‌های عملی‌تری را برای خدمت‌رسانی به مردم بردارد.