طبق پیش‌بینی جدید اوپک، جهان در سال ۲۰۵۰ به ۱۸ میلیون بشکه در روز نفت بیشتر نسبت به مقادیر کنونی نیاز خواهد داشت.

مجامع و سازمان‌های بین‌المللی وزارت نفت، هجدهمین نسخه از گزارش چشم‌انداز نفت جهان (WOO 2024) اوپک روز ۲۴ سپتامبر ۲۰۲۴ طی مراسمی در حاشیه نمایشگاه نفت و گاز ریودوژانیرو در برزیل با حضور دبیرکل اوپک رونمایی شد.

در گزارش چشم‌انداز نفت اوپک، پیش‌بینی‌ میان‌مدت تا سال ۲۰۲۹ و بلندمدت اوپک تا سال ۲۰۵۰ از اقتصاد جهان، تقاضای نفت و انرژی، عرضه مایعات هیدروکربوری و پالایش نفت، همچنین تحلیل‌ سیاست‌های انرژی و تحولات فناوری مؤثر بر بخش انرژی ارائه شده است.

پیش‌بینی می‌شود جمعیت جهان با ۱.۶ میلیارد نفر افزایش، در سال ۲۰۵۰ به ۹.۷ میلیارد نفر برسد که بیش از ۹۰ درصد این رشد در کشورهای در حال ‌توسعه به‌ویژه در منطقه خاورمیانه و آفریقا خواهد بود. با وجود افزایش ۸۷۰ میلیون نفری جمعیت در سن کار جهان، سهم آن در جمعیت از ۶۵ درصد کنونی به ۶۳ درصد در سال ۲۰۵۰ کاهش می‌یابد. طی این دوره، نرخ شهرنشینی جهان از ۵۷ درصد به ۶۸ درصد افزایش خواهد یافت.

در طول دوره پیش‌بینی، متوسط رشد اقتصادی جهان ۲.۹ درصد خواهد بود. رشد اقتصادی از ۳.۱ درصد در میان‌مدت (۲۰۲۹-۲۰۲۳) به ۲.۷ درصد طی ۱۰ سال پایانی دوره پیش‌بینی (۲۰۵۰-۲۰۴۰) کاهش خواهد یافت.

با وجود جاه‌طلبی‌های سیاست‌های انرژی در سطح جهان برای گذار به انرژی پاک، گزارش چشم‌انداز ۲۰۲۴ اوپک انتظار دارد که سیاست‌گذاران و مردم برخی از اهداف سیاست‌های بیش‌ازحد جاه‌طلبانه را مورد بررسی مجدد قرار دهند و از آنها عقب‌نشینی کنند. بدیهی است که امنیت انرژی همچنان یک نگرانی اساسی است.

در پیش‌بینی‌های گزارش چشم‌انداز، تأثیر پیشرفت‌های تدریجی فناوری بر بهبود کارایی و کاهش هزینه‌ها در نظر گرفته شده است، اما پیشرفت‌های جهش‌گونه در فناوری‌ها در فرض‌های مدل لحاظ نشده است.

 پیش‌بینی تقاضای انرژی‌های اولیه جهان

پیش‌بینی می‌شود تقاضای انرژی جهان از ۳۰۱ میلیون بشکه معادل نفت خام در روز (mboe/d) در سال ۲۰۲۳ به ۳۷۴ میلیون بشکه (معادل نفت خام در روز) در سال ۲۰۵۰ افزایش یابد. همه این افزایش مربوط به کشورهای درحال‌توسعه است و انتظار می‌رود سهم این کشورها در تقاضای انرژی جهان طی دوره یادشده از ۶۳ درصد به ۷۲ درصد افزایش یابد.

با وجود رشد انرژی‌های تجدیدپذیر، نفت با سهم ۲۹.۳ درصد و گاز طبیعی با ۲۴ درصد بیشترین سهم را در تقاضای انرژی جهان در سال ۲۰۵۰ خواهند داشت، همچنین سهم انرژی‌های تجدیدپذیر جدید شامل انرژی خورشیدی و بادی از ۳.۲ درصد کنونی به ۱۴ درصد در سال ۲۰۵۰ افزایش می‌یابد.

گزارش چشم‌انداز جهانی نفت اوپک انتظار دارد افزایش انرژی‌های ‌تجدیدپذیرها به‌طور عمده جایگزین زغال‌سنگ در ترکیب انرژی شود. به‌طوری‌که سهم زغال‌سنگ از حدود ۲۶ درصد در سال ۲۰۲۳ به ۱۳.۱ درصد در سال ۲۰۵۰ کاهش خواهد یافت.

انتظار می‌رود تقاضای جهانی نفت در میان‌مدت، ۱۰.۱ میلیون بشکه در روز افزایش یابد و از ۱۰۲.۲ میلیون بشکه در روز در سال ۲۰۲۳ به سطح ۱۱۲.۳ میلیون بشکه در روز در سال ۲۰۲۹ برسد. بعد از این سال، تقاضای جهانی نفت با نرخ رشد کاهنده‌ای افزایش می‌یابد و در سال ۲۰۴۰ به ۱۱۷.۸ میلیون بشکه در روز خواهد رسید. در ۱۰ ‌سال آخر دوره پیش‌بینی، به‌دلیل توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر و تغییر نظام انرژی نرخ رشد تقاضای نفت کم می‌شود و سرانجام تقاضای جهانی در سال ۲۰۵۰ به سطح ۱۲۰.۱ میلیون بشکه در روز می‌رسد.

عرضه مایعات هیدروکربوری غیر عضو بیانیه همکاری اوپک و غیراوپک در میان‌مدت عمدتاً به‌دلیل افزایش عرضه آمریکا، از ۵۱.۷ میلیون بشکه در روز در سال ۲۰۲۳ به ۵۸.۸ میلیون بشکه در روز در سال ۲۰۲۹ افزایش می‌یابد، اما در بلندمدت، روند عرضه مایعات خارج از ائتلاف اوپک‌پلاس از سال ۲۰۳۰ کاهشی خواهد شد و در سال ۲۰۵۰ به ۵۷.۳ میلیون بشکه در روز کاهش خواهد یافت.

پیش‌بینی می‌شود عرضه مایعات هیدروکربوری اعضای بیانیه همکاری اوپک و اوپک پلاس از ۵۰.۳ میلیون بشکه در روز در سال ۲۰۲۳ به حدود ۵۳.۸ میلیون بشکه در روز ‌در سال ۲۰۲۹ برسد. با حداکثر شدن تولید غیر عضو بیانیه همکاری، عرضه کشورهای عضو بیانیه همکاری از سال ۲۰۳۰ روندی افزایشی می‌یابد و انتظار می‌رود تا سال ۲۰۵۰ به ۶۳.۹ میلیون بشکه در روز افزایش ‌یابد. در نتیجه، سهم این کشورها در بازار نفت از ۴۹ درصد کنونی به ۵۲ درصد در سال ۲۰۵۰ می‌رسد.

هزینه‎های سرمایه‌ای مورد نیاز بخش بالادستی نفت جهان تا سال ۲۰۵۰ برای تأمین تقاضای پیش‌بینی‌شده، ۱۴.۲ تریلیون دلار (دلار ثابت سال ۲۰۲۴) برآورد می‌شود. نیازهای سرمایه‌گذاری بخش پایین‌دستی و میان‌دستی به‌ترتیب ۱.۹ و ۱.۳ تریلیون دلار خواهد بود. بدین‌ترتیب مجموع سرمایه‌گذاری مورد نیاز صنعت نفت جهان تا سال ۲۰۵۰ به ۱۷.۴ تریلیون دلار می‌رسد که معادل میانگین سالانه حدود ۶۴۰ میلیارد دلار است.

برآورد می‌شود ظرفیت پالایشی در میان‌مدت (تا سال ۲۰۲۹)، ۶.۳ میلیون بشکه در روز و تا سال ۲۰۵۰ حدود ۱۹.۲ میلیون بشکه در روز افزایش یابد و عمده‌ افزایش در کشورهای درحال‌توسعه به‌ویژه در خاورمیانه و آسیا ـ اقیانوسیه خواهد بود.

تجارت نفت خام و میعانات گازی از ۳۶.۶ میلیون بشکه در روز در سال ۲۰۲۳ به ۴۶.۲ میلیون بشکه در روز تا سال ۲۰۵۰ افزایش می‌یابد. صادرات خاورمیانه طی این مدت از ۱۷.۸ به ۲۷ میلیون بشکه در روز می‌رسد. با توجه به افزایش شدید صادرات نفت خام و میعانات گازی از آمریکای جنوبی و ایالات متحده و کانادا، انتظار می‌رود سهم خاورمیانه تا سال ۲۰۳۰ به میزان قابل‌توجهی کاهش یابد. با این حال، در دوره پس از ۲۰۳۰، پیش‌بینی می‌شود سهم خاورمیانه در صادرات نفت خام و میعانات گازی جهان تا سال ۲۰۵۰ به ۵۸ درصد افزایش یابد.

چالش تغییر اقلیم، نااطمینانی‌های اقتصادی، بحران انرژی و تنش‌های ژئوپلیتیکی ازجمله ‌عدم اطمینان‌های چشم‌انداز عرضه و تقاضای نفت در بلندمدت است. برای نشان دادن تأثیر این نااطمینانی‌ها بر تقاضای جهانی نفت دو سناریوی جایگزین در گزارش چشم‌انداز نفت جهان تعریف شده است: طبق «سناریوی فناوری‌محور» تقاضای جهانی نفت در سال ۲۰۵۰، حدود ۲۴ میلیون بشکه در روز کمتر از سناریوی پایه و طبق «سناریوی رشد عادلانه»، ۷ میلیون بشکه در روز بیشتر از سناریوی پایه برآورد می‌شود. به این ‌ترتیب، ۳۱ میلیون بشکه در روز اختلاف (نااطمینانی) در برآورد تقاضای جهانی نفت تا سال ۲۰۵۰ بین دو سناریوی جایگزین وجود دارد.