چالش‌های قاچاق سوخت تنها مختص وزارت نفت نیست، بلکه برای پرهیز از عرضه سوخت خارج از شبکه باید همه دستگاه‌های متولی پای کار بیایند.

عبور از چالش عرضه سوخت خارج از شبکه، چنانچه با همکاری دیگر سازمان‌های ذی‌نفع همراه نباشد، نمی‌توان امیدی به رفع و بهبود آن داشت؛ موضوعی که علی‌اصغر اصغری، مدیر شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی منطقه خراسان رضوی برآن تأکید می‌کند و معتقد است چالش‌ها درباره قاچاق سوخت تنها مختص وزارت نفت و شرکت ملی پالایش وپخش فرآورده‌های نفتی ایران نیست و باید دیگر دستگاه‌های متولی این حوزه نیز پای کار باشند تا بتوان به نتایجی موفقیت‌آمیز در این زمینه دست یافت.

وی شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران را مصداقی بارز از «شرکتی برای تمام فصول سال» خواند و به نقش ارزنده و تأثیرگذار آن در توزیع و عرضه سوخت کشور پرداخت.

گفت‌وگو با مدیر شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی منطقه خراسان رضوی را در ادامه می‌خوانید.

مقوله ناترازی انرژی به‌ویژه در فرآورده راهبردی چون بنزین، اکنون مرزهای هشدار را درنوردیده و دیر یا زود باید برای آن اقدام‌های مؤثر گرفت. در این بین اما، یکی از موضوع‌هایی که به بحث ناترازی دامن زده موضوع عرضه سوخت خارج از شبکه و به اصطلاح عامیانه، قاچاق است. فرآورده‌های یارانه‌ای گاه به‌دلیل اختلاف بالای قیمت آن با کشورهای همسایه، به محلی برای سوداگری سودجویان بدل شده است.

درآمدهای گزاف حاصل از این اقدام سوداگران، نه تنها لطمات به مراتب جبران‌ناپذیری را روانه فضای اقتصادی کشور کرده است، بلکه سهم عمده این میزان خسران، به ناچار نصیب مردم می‌شود. مدیر شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی منطقه خراسان رضوی در گفت‌وگو با خبرنگار «مشعل» ضمن اشاره به موضوع قاچاق سوخت در کشور و سهم استان خراسان رضوی در این زمینه به‌دلیل وجود مرزهای مشترک با برخی کشورهای همسایه، ابراز امیدواری می‌کند که با اجرای طرح «باک پر» در همه مرزهای منتهی به کشورهای حاشیه‌ای، قاچاق به میزان بالایی فروکش خواهد کرد و از طرفی با مشارکت و تعامل سازمان‌های ذی‌نفع می‌توان امیدوار بود، دستاوردهای به‌مراتب چشمگیری برای‌برون رفت از بحران قاچاق سوخت در کشور حاصل شود.

اجرای باک‌پر در دوغارون

اصغری با اشاره به موضوع قاچاق فرآورده‌های نفتی در مناطق مرزی، بر همگرایی و تعامل بیش از پیش همه دستگاه‌ها و متولیان این امر مذموم در کشور تأکید کرده و می‌گوید: اختلاف قیمت بالای فرآورده‌های سوختی در مقایسه با کشورهای همجوار سبب شده است، سوداگران نسبت به خروج سوخت مایع به آن سوی مرزها لحظه‌ای غفلت نورزند و متأسفانه درآمد حاصل از آن نیز به قدری بالاست که همه ریسک‌های موجود از سمت قاچاقچیان پذیرفته شده است.

وی می‌افزاید: با توجه به تأکیدهای وزارت نفت و اهتمام شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران برای عبور از این چالش، استان خراسان رضوی راهکارهای ویژه‌ای را به کار برده است و با همه سازمان‌های ذی‌نفع از جمله ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز استان همکاری لازم را دارد، شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی به تنهایی نمی‌تواند با این مسأله مقابله کند و می‌طلبد که دیگر مسئولان ذی‌ربط در این زمینه کمک کنند، زیرا هر زمان نظارت‌ها بر روند و میزان قاچاق انواع فرآورده‌های نفتی در سطح استان بیشتر بوده نتایج مطلوب و درخور توجهی نیز برای مقابله با آن به ثمر نشسته است.

مدیر شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی منطقه خراسان رضوی به اجرای طرح باک پر در مرزهای کشور اشاره و از آن به‌عنوان یکی از مهم‌ترین ابزارها برای حل معضل قاچاق فرآورده‌های نفتی یاد و عنوان می‌کند: پیش تر طرحی با عنوان باک پر در برخی مناطق سی‌وهفت گانه شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی که با مرزهای کشور همجوار هستند، اجرایی شد که نتایج درخور توجهی هم به همراه داشت، این طرح در مرز دوغارون و در نقطه صفر مرزی با کشور افغانستان در حال اجراست، نرخ تعادلی حاصل از فروش فرآورده نفتی در این مرز حدود ۴۰ هزار تومان است که درآمد قابل توجهی را نیز به همراه داشته است و معتقدم این طرح در صورت اجرا در همه مرزهای کشور می‌تواند نقش تأثیرگذاری در کاهش روند میزان قاچاق سوخت مایع در کشور داشته باشد، ضمن آنکه درآمد هنگفتی از قبل اجرای آن به صندوق توسعه ملی واریز می‌شود.

برقراری سوآپ فرآورده‌های نفتی

اصغری در ادامه به موضوع سوآپ فرآورده‌های نفتی اشاره کرده و برقراری آن را عاملی مؤثر در کاهش هزینه‌های حمل دانسته و می‌گوید: سال گذشته برنامه سوآپ بنزین موتور و نفت و گاز در شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی منطقه خراسان رضوی انجام شد و ما به ازای آن از طریق مبادی جنوبی خارج شد، این اقدام نه تنها کمک شایانی در بحث هزینه‌های حمل فرآورده‌ها داشت، بلکه سبب بی‌نیازی استان نسب به تأمین برخی فرآورده‌ها از مبادی جنوبی شد.

وی می‌افزاید: خراسان رضوی به‌دلیل موقعیت خاص جغرافیایی و دوری از پالایشگاه‌ها و مبادی تأمین انواع فرآورده‌های سوخت مایع، افزون بر خط لوله، وابستگی شدیدی به ناوگان حمل‌ونقل جاده‌ای و خطوط ریلی دارد. یک هزار دستگاه نفتکش در شبانه‌روز تلاش می‌کنند تا سوخت مورد نیاز استان تأمین و عرضه شود، به همین دلیل زمانی که موضوع سوآپ نفتی و اجرای آن در دستور کار شرکت پخش فرآورده‌های نفتی منطقه خراسان رضوی قرار گرفت، نسبت به کاهش روند برخی هزینه‌ها اثربخشی بالایی به همراه داشت.

مدیر شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی منطقه خراسان رضوی ادامه می‌دهد: سال گذشته رقمی بالغ بر پنج میلیارد لیتر انواع فرآورده‌های سوختی در سطح استان توزیع شد، امسال نیز با توجه به برنامه‌ها و پیش‌بینی‌های لازم، در ایام نوروز، دهه محرم و صفر توانستیم با توزیع مطلوب فرآورده بنزین، رضایت حداکثری مردم و زائران را جلب کنیم، همچنین سال پیش با توجه به ناترازی موجود در تولید و مصرف انرژی و وقفه در تأمین به موقع سوخت نیروگاه‌ها، اما با اقتدار بر همه مشکل‌ها و چالش‌ها فائق آمده و به راحتی عبور کردیم.

اصغری با بیان اینکه تأمین سوخت پنج نیروگاه، شریعتی، مشهد، طوس، فردوسی و نیشابور در حیطه وظایف شرکت پخش فرآورده‌های نفتی منطقه خراسان رضوی در نظر گرفته شده است، اظهار می‌کند: حدود دو میلیارد لیتر انواع فرآورده نفت و گاز را در نیروگاه‌ها توزیع کردیم و هم‌اکنون نیز درصدد ذخیره‌سازی انواع فرآورده‌های نفتی هستیم تا زمستان پیش رو را با کمترین دغدغه سپری کنیم.

نبود همخوانی جایگاه‌ها با رشد خودروها

وی تعداد جایگاه‌های فعال در استان را رقمی معادل ۱۴۵ باب اعلام کرده و با بیان اینکه افزون بر این تعداد مجاری عرضه سوخت، ۱۵۰ جایگاه نیز مربوط به توزیع فرآورده سی‌ان‌جی است، می‌گوید: با توجه به موقعیت خاص منطقه خراسان رضوی به‌عنوان یکی از شهرهای گردشگرپذیر کشور، همیشه تأمین سوخت این منطقه حائز اهمیت بوده است، به گونه‌ای که روزانه به‌طور متوسط ۱۵ میلیون لیتر انواع فرآورده نفتی در سطح منطقه توزیع می‌شود که این رقم بسیار چشمگیر و قابل توجه است.

مدیر شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی منطقه خراسان رضوی از مجاری عرضه سوخت به‌عنوان یکی از مکان‌های راهبردی و در عین حال کاملاً درگیر با مردم یاد کرد و با بیان اینکه تعداد جایگاه‌ها در کلان شهرها با رشد خودروها که از مصرف بالایی نیز برخوردارند، همخوانی ندارد، عنوان می‌کند: در سه سال گذشته ۱۵ باب جایگاه در سطح استان خراسان رضوی به بهره‌برداری رسیده است، با وجود این همچنان تعداد جایگاه‌ها با میزان خودروهای موجود و افزایش فضاهای شهری تناسب نداشته و در پاره‌ای مواقع به‌دلیل ایجاد صف‌های طولانی، هموطنان با مشکل مواجه می‌شوند.

اصغری ادامه داد: در تلاش هستیم تا با رفع موانع قانونی در ارتباط با تملک زمین‌ها برای احداث جایگاه‌ها، بتوانیم شکاف موجود را هر چه سریع‌تر پر کرده و از بار ترافیک شهری بکاهیم تا ضمن ایجاد رفاه عمومی جامعه، هموطنان ما با صرف وقت کمتری به سوخت مورد نیاز خود دسترسی داشته باشند.

وی می‌افزاید: تاکنون ۱۱۰ فقره موافقت‌نامه اصولی برای احداث جایگاه‌های عرضه سوخت در سطح استان خراسان رضوی صادر شده که از این میزان ۱۰ باب جایگاه جدیدالاحداث در مشهد به بهره‌برداری خواهد رسید.

مدیر شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی منطقه خراسان رضوی همچنین از مصرف ۴۳ میلیون لیتر بنزین در بازه زمانی ۱۱ تا ۱۶ شهریور در این منطقه خبر داده و عنوان می‌کند: بیشترین مقدار بنزین مصرفی شهر مقدس مشهد، در تاریخ ۱۵ شهریور و حدود ۶ میلیون لیتر ثبت شد، با توجه به برنامه‌ریزی‌های لازم پیش از آغاز روزهای پایانی ماه صفر برای تأمین بنزین، خدمت‌رسانی مطلوب انجام و خوشبختانه با وجود رشد هشت درصدی مصرف بنزین نسبت به مدت مشابه پارسال، هیچ مشکلی در روند سوخت‌رسانی در خراسان رضوی نداشتیم.

زمانی برای استراحت نداریم

اصغری به تلاش‌های ارزنده این شرکت در همه فصول سال در زمینه توزیع و عرضه سوخت کشور اشاره کرده و می‌گوید: مجموعه شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران جزو آن دسته از شرکت‌هایی است که شبانه‌روز و همه روزهای سال در فعالیت و تکاپو است تا سوخت مورد نیاز مردم در حداقل زمان ممکن تأمین و عرضه شود، در ایام نوروز نیز به نوعی درگیر سوخت‌رسانی است و در فصل تابستان با آغاز سفرهای تابستانی و گرمای شدید هوا و نیاز مضاعف نیروگاه‌ها به سوخت مایع، شرایط به گونه‌ای دیگر رقم می‌خورد، بعد از اتمام تابستان و ورود به فصل سرما، باید نسبت به ذخیره‌سازی انواع سوخت مایع اهتمام ویژه‌ای داشت، به همین خاطر با این حجم از کار و فعالیت ها هیچ زمانی برای استراحت ندارد.

شتاب‌بخشی به توسعه صنعت سی‌ان‌جی

در شرایط کنونی که کشور با ناترازی انرژی دست وپنجه نرم می‌کند، توجه به سوخت پاک سی‌ان‌جی و افزایش سهم آن در سبد سوخت کشور به ضرورتی اجتناب ناپذیر بدل شده است؛ البته گره‌گشایی از مشکلات پیش‌روی این صنعت جوان و نوپا و پیشبرد اهداف تعیین شده برای دستیابی به چشم‌اندازی روشن، تنها به حمایت‌های دولت نیازمند است.

وی بر اهمیت بهره‌مندی از صنعت سی‌ان‌جی و افزایش سهم آن در بخش حمل ونقل کشور تأکید کرده و عنوان می‌کند: آنگونه که باید و شاید به سوخت سی‌ان‌جی توجه نشده و همه برنامه‌ها و نگاه‌ها معطوف به فرآورده بنزین بوده است، غافل از آنکه بهره‌مندی از ظرفیت‌های مغفول مانده در این حوزه می‌تواند فشار ناشی از ناترازی انرژی در کشور را به میزان قابل توجه کاهش دهد.

مدیر شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی منطقه خراسان رضوی به موضوع گازسوز کردن خودروها اشاره و از آن به‌عنوان راه‌حلی برای برون رفت از چالش‌های پیش‌روی ناترازی بنزین یاد کرده و می‌گوید: شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی منطقه خراسان رضوی در سال‌های اخیر توانست معادل ۱۳ هزار خودرو را بر اساس چارچوب‌ها و دستورعمل‌های تعیین شده وارد چرخه سوخت سی‌ان‌جی کند که البته این میزان کافی نیست و باید هرچه سریع‌تر موانع پیش‌روی این صنعت برداشته شود تا بتوانیم سهم بیشتری از خودروها را به سوخت سی‌ان‌جی تغییر دهیم.

بر اساس این گزارش، هم‌اکنون میزان ظرفیت فرآورده سوخت سی‌ان‌جی در کشور، معادل ۴۰ میلیون مترمکعب است که از این میزان ظرفیت، تنها حدود ۲۲ میلیون مترمکعب استفاده می‌شود، از این رو لازم است با گرفتن تدابیر هوشمندانه، از این میزان ظرفیت خالی نهایت بهره را ببریم. همچنین بر اساس مصوبه شورای عالی انرژی کشور، سهم سی‌ان‌جی از سبد سوخت کشور، می‌بایست به میزان ۲۲‌درصد برسد که هم‌اکنون این رقم ۱۶ درصد است و امیدواریم که خودروسازان پای کار بیایند و بتوانیم بر اساس مصوبات بالادستی ابلاغ شده این میزان سقف را افزایش دهیم، همچنین در مصوبه مذکور اعلام شده است که وزارت نفت از محل بودجه اختصاص داده شده می‌تواند کمک هزینه‌ای را بابت گازسوزکردن خودروها به خودروسازان پرداخت کند.

اصغری همچنین به اجرای طرح کهاب در انبارهای نفت منطقه و جایگاه‌های عرضه سوخت اشاره و عنوان می‌کند: این طرح همسو با ایفای مسئولیت اجتماعی و به‌منظور کاهش آلاینده‌های زیست محیطی اجرایی می‌شود که هم‌اکنون ۳۰ باب از جایگاه‌های سطح شهر مشهد مقدس مجهز به هر سه استیج طرح کهاب است و همین طور یکی از انبارهای نفت منطقه نیز در حال تجهیز این سیستم است که امیدواریم با برنامه‌های تعیین شده بتوان در بازه زمانی مشخص، همه مجاری عرضه و انبارهای نفت را به این طرح مجهز کرد.

سال ۸۷ بر اساس مصوبه دولت، وزارت نفت مکلف شد، طرح کهاب (کاهش، هدایت، انتقال و بازیافت بخارات بنزین) را در همه مسیر انبارش تا مصرف بنزین در کشور اجرا کند. انبارها و تانکرهای حمل سوخت طبق این مصوبه دولت ملزم به اجرای الزام های طرح کهاب هستند. جایگاه‌های توزیع سوخت نیز از این قاعده مستثنی نبوده و می‌بایست مطابق دستورعمل و چارچوب‌های این طرح اقدام کنند.

بر اساس این گزارش، از خراسان رضوی به‌عنوان یکی از وسیع‌ترین استان‌های شناخته شده کشور یاد می‌شود که وجود بارگاه ملکوتی ثامن‌الحجج علی‌ابن‌موسی الرضا(ع) در شهر مشهد مقدس، آن را به‌عنوان پایتخت معنوی ایران، مزین کرده است و همجواری با کشورهایی چون ترکمنستان و افغانستان، ویژگی خاصی به این استان داده است. خراسان رضوی بنا به تقسیم‌بندی شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران دارای سه منطقه خراسان رضوی، تربت حیدریه و سبزوار است که خراسان رضوی شامل نواحی مرکزی، قوچان، نیشابور، تربت جام، درگز، سرخس، فریمان، سرخس و تایباد است و شهرستان‌های چناران، کلات، طرقبه، شاندیز و فیروزه را تحت پوشش دارد.