برنامه هفتم توسعه کشور با هدف افزایش تولید روزانه بنزین به ۱۲۹ میلیون لیتر و نفت‌گاز به ۱۳۰ میلیون لیتر را دنبال می‌کند، با این حال تحقق این اهداف با چالش‌هایی همچون کمبود منابع مالی و موانع محیط زیستی مواجه است.
چالش‌های موجود همچون کمبود منابع مالی و صادر نشدن مجوزهای محیط زیستی باید با تدابیر مناسب رفع شوند، سرمایه‌گذاری در فناوری‌های پیشرفته، حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان و تسریع فرایند انتقال فناوری‌های روز دنیا از پیش‌شرط‌های تحقق اهداف برنامه هفتم توسعه و تبدیل شدن ایران به قطب فناوری در صنعت نفت و گاز منطقه است.
روش‌های نوین ازدیاد برداشت، فناوری‌های جدید اکتشاف، حفاری و تکمیل چاه‌ها، سیستم‌های هوشمند مدیریت تولید و فناوری‌های پیشرفته ذخیره‌سازی از حلقه‌های کلیدی این زنجیره فناوری به شمار می‌آیند.
در نهایت برنامه هفتم توسعه با نقشه راه جامع خود برای افزایش ظرفیت پالایش و پتروپالایش، ارتقای کیفیت فراورده‌های نفتی و گسترش زنجیره ارزش، بهبود وضعیت اقتصادی پالایشگاه‌ها و افزایش تولید و کیفیت فراورده‌ها به تأمین نیازهای انرژی کشور و افزایش درآمدهای ارزی کمک خواهد کرد. تحقق این اهداف نیازمند اجرای سیاست‌های مناسب، سرمایه‌گذاری گسترده و توجه به تجارب موفق کشورهای دیگر است، با این اقدامات ایران می‌تواند به سمت تحقق الگوی پیشرفت اسلامی‌ایرانی و تبدیل شدن به یک قطب فناوری در صنعت نفت و گاز منطقه گام بردارد.
هدف‌گذاری برنامه هفتم توسعه در تولید بنزین و نفت‌گاز
سعید نوری کرم، کارشناس انرژی به خبرنگار ایمنا می‌گوید: ماده ۴۲ به‌طور واضح به افزایش تولید بنزین و نفت‌گاز اشاره دارد، بر اساس این ماده هدف تولید بنزین ۱۲۹ میلیون لیتر در روز و برای نفت‌گاز ۱۳۰ میلیون لیتر در روز و افزایش ۷۵ درصدی نسبت تولید بنزین و نفت‌گاز یورو ۴ به بالا نسبت به کل تولید این دو فراورده تعیین شده است؛ یکی از راهکارها برای تحقق این اهداف اجرای طرح‌های بهینه‌سازی و ارتقای پالایشگاه‌های نفت خام است، این طرح‌ها در حال حاضر در مرحله پیگیری و اجرا هستند، اما موانعی نیز از جمله کمبود منابع مالی و نبود صدور مجوزهای محیط زیستی بر سر راه این پروژه‌ها قرار دارد.
وی می‌افزاید: طرح‌های ارائه شده علاوه‌بر آنکه به افزایش تولید بنزین، نفت‌گاز و کاهش تولید فراورده‌های سنگین پالایشگاهی کمک می‌کنند به بهبود وضعیت اقتصادی پالایشگاه‌ها و افزایش تاب‌آوری آن‌ها نیز منجر می‌شوند. در کشورهای دیگر همچون چین طی سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۲ توانسته‌اند میزان تولید نفت کوره که یکی از محصولات سنگین پالایشگاهی محسوب می‌شود را تا ۷۰ درصد کاهش دهند، همچنین روسیه نیز با اعمال عوارض سنگین بر صادرات محصولات سنگین و کاهش عوارض بر صادرات محصولات سبک، به کاهش تولید فراورده‌های سنگین همچون نفت کوره و وکیوم باتوم پرداخته است.
کارشناس انرژی تصریح می‌کند: ماده ۴۵ برنامه هفتم توسعه به طرح‌های احداث پالایشگاهی و بهینه‌سازی پالایشگاه‌ها اشاره دارد؛ در حقیقت طبق ماده مذکور دولت موظف است در راستای افزایش ارزش‌افزوده محصولات تولیدی و افزایش کیفیت فراورده‌های نفتی مطابق با استانداردها، برنامه‌ها و قوانین داخلی و بین‌المللی زمینه اجرای طرح‌های مربوطه را فراهم کند، به این منظور در تبصره ماده ۴۵ ارائه تخفیف پنج درصدی خوراک پالایشگاه‌های نفت خام و میعانات گازی را مشروط به اختصاص حداقل چهل درصد از سود خالص سالانه این شرکت‌ها به حساب اندوخته سرمایه‌ای مخصوص طرح‌ها و پروژه‌های کیفی‌سازی و توسعه زنجیره پایین‌دستی دانسته است.
چالش‌های تأمین مالی و ارز برای طرح‌های بهینه‌سازی
نوری کرم خاطرنشان می‌کند: افزایش کیفیت بنزین و گازوئیل و کاهش تولید فراورده‌های سنگین پالایشگاهی، موضوعات مهمی است که این طرح‌ها به‌دنبال آن هستند و پروژه‌هایی در پالایشگاه‌های اصفهان، بندرعباس، تهران، تبریز و شیراز به همین منظور در حال پیگیری است که به افزایش تولید بنزین و گازوئیل معمولی و یورو و کاهش محصولات سنگین پالایشگاهی کمک می‌کنند.
وی عنوان می‌کند: از جمله طرح‌های جاری در بخش احداث پالایشگاه طرح‌های احداث پتروپالایشگاه‌ها یا به اصطلاح درست‌تر احداث پالایشگاه‌های نسل سوم هستند که به افزایش ظرفیت تولید و صادرات فراورده‌های نفتی کمک می‌کنند. برای نمونه پالایشگاه‌های جدید همچون پتروپالایشگاه شهید سلیمانی می‌تواند روزانه ۳۰۰ هزار بشکه نفت را پالایش کند که نتیجه آن علاوه‌بر توسعه صادرات فراورده‌های نفتی و کاهش اثرات تحریم‌ها موجب توسعه زنجیره ارزش نفت خام و افزایش درآمدهای ارزی کشور نیز خواهد شد.
کارشناس انرژی ادامه می‌دهد: چالش‌هایی از جمله تأمین مالی و ارز برای اجرای این طرح‌ها وجود دارد که با پیگیری و تأمین منابع مالی می‌توان به تولید بیش‌تر و کاهش وابستگی به واردات دست پیدا کرد، همچنین توجه به توسعه CNG و ارتقای خودروها برای کاهش مصرف سوخت از جمله اقداماتی است که می‌تواند موجب بهبود این حوزه شوند، به‌طور کلی پیشرفت در زمینه‌های یادشده و تأمین مالی طرح‌ها، می‌تواند به بهبود تولید و امنیت انرژی در کشور کمک کند.
دستیابی به اهداف برنامه هفتم توسعه در بخش تولید بنزین و نفت‌گاز با وجود پتانسیل‌ها و برنامه‌ریزی‌های مناسب، چالش‌هایی نظیر کمبود منابع مالی و موانع محیط زیستی روبه‌رو است، اگرچه طرح‌های بهینه‌سازی و ارتقای پالایشگاه‌ها در حال پیگیری و اجرا هستند، اما رفع موانع موجود و تأمین منابع مالی پایدار از جمله ضرورت‌های تحقق این اهداف است.
برای بهبود وضعیت، باید از تجربیات موفق سایر کشورها همچون چین و روسیه بهره‌برداری کرد که با سیاست‌های مناسب توانسته‌اند تولید فراورده‌های سنگین را کاهش و فراورده‌های سبک و باکیفیت را افزایش دهند.
حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان و سرمایه‌گذاری در فناوری‌های نوین پالایشی از دیگر اقدامات ضروری برای رسیدن به اهداف مورد نظر است، در آخر دستیابی به اهداف برنامه هفتم توسعه نیازمند همکاری و هماهنگی مؤثر بین دولت، صنعت و نهادهای مرتبط است؛ با ایجاد بسترهای مناسب برای جذب سرمایه‌گذاری، بهبود زیرساخت‌ها و اجرای دقیق سیاست‌های تدوین شده، می‌توان به افزایش تولید و بهبود کیفیت فراورده‌های نفتی و در نهایت به تأمین نیازهای انرژی کشور و افزایش درآمدهای ارزی دست پیدا کرد. https://safireenergy.ir/vdcb.abfurhbz0iupr.html
safireenergy.ir/vdcb.abfurhbz0iupr.html
منبع : ایمنا
